Historia Parafii Wniebowzięcia NMP

Historia Parafii Wniebowziecia NMP

we Wrocławiu Ołtaszynie

Wrocław 1998

opracowanie autorstwa – Edwarda Szumińskiego

W tym miejscu mam zamiar opublikować obszerne fragmenty opracowania Edwarda Szumińskiego, tak się stało ze dysponujemy jedynie wersja papierowa opracowania zatem do opublikowaniu muszę wykonać skan i dokonać potem jego transformacji do WORDA i już blisko do opublikowania na stronie internetowej. Piszę to żeby Państwu uzmysłowić, ze wykonanie publikacji opracowania 100-stronicowego w tej relacji musi mi zająć troche czasu. Zatem pozostaje mi powiększanie tekstu o poszczególne rozdziały i prośba o cierpliwość dla czytających ten tekst.

Wracając jednak do autora – rozmiar opracowania, szczegółowość to wskazania do ogromu pracy włożonej przez autora – pora na tekst.

„W dziejach tych stoi ona jakby postać graniczna, która łączy ze sobą dwa narody :
naród niemiecki i naród polski Łączy na przestrzeni wielu wieków historii, która była
trudna i bolesna. Święta Jadwiga wśród wszystkich dziejowych doświadczeń , pozo-
staje przez siedem już stuleci orędowniczka wzajemnego zrozumienia i pojednania,
stosownie do wymagań prawa narodu, międzynarodowej sprawiedliwości i pokoju”

(słowa Ojca św Jana Pawła II. wypowiedziane na hipodromie w Partynicach w dniu 21 czerwca 1983 r.)

Wstęp

Kościół ołtaszyński dotychczas nic posiadał polskiego opracowania historii poza krótkimi notami ukazanymi w książkach Zygmunta Antkowiaka Niniejsza praca oparta jest częściowo na książce tutejszego proboszcza ks. dr Johannesa Soffnera pt ,.Geschichte katholischen Pfarrei Oltaschin nebst deren Adjuncta Bettlern” wydanej w 1875 r. we Wrocławiu. Pozostałe wryte materiały do lej pracy pochodzą z rożnych źródeł historycznych dostępnych w Bibliotekach Ossolineum i Uniwersyteckiej na Piaskach. / kroniki parafialnej w Ołtaszynie jak również z ustnych wypowiedzi auto-chtonów i pionierów Ołtaszyna Parafia we Wrocławiu Ołtaszynie należy do jednych z najstarszych jednostek administracyjnych na terenie arcybiskupstwa wrocławskiego i jest najstarsza w dekanacie Wrocław Południe. Pierwsze wzmianki o Ołtaszynie się-gają roku 1204, o czym szerzej zostało powiedziane w części dotyczącej historii kościoła i osiedla. Z niniejszej pracy będziemy mogli się dowiedzieć o panujących tu w różnych okresach zwyczajach o jej duchowieństwie jak również o samej miejscowo-ści, co do której było wiele uwag odnośnie jej pochodzenia Z zaprezentowanych tu duchownych znani są nam proboszczowie tego Kościoła od 1350 r do czasów współczesnych w ilości 37 osób oraz szereg jego wikariuszy Na szczególna uwagę zasługuje fakt iż proboszczowie tutejszego Kościoła byli obdarowywani wysokimi godnościami duchownymi: jeden biskup diecezjalny, jeden biskup pomocniczy, pro-tonotariusz apostolski (infiłłal) oraz prałaci i kanonicy. Ponadto po 1810 roku Kwi-dziwmy, że w okresie przynależności do archiprezbiteratu św Maurycego i od 1925 r
do archiprezbiteratu oławskiego, prawie wszyscy duchowni ninejszego Kościoła peł-nili obowiązki archiprezbiterów poza ostatnim proboszczem ks Józefem Wallkiem. Stan taki trwał do czasu wojny Po drugiej wojnie światowej funkcje archiprezbitera
zanikły, a ich role przejęły dekanaty I tu przyjdzie nam zobaczyć stopniowy powrótdo tradycji ołtaszyńskich. Otóż juz pierwszy powojenny proboszcz tej parafii pełniłfunkcje wicedziekana dekanatu Wrocław Południe, a jej obecny proboszcz ks prałat
dr Stanisław Dudek jest dziekanem wspomnianego dekanatu Co ryczy polskości na tych terenach to najistotniejszą postacią był iu ks prałat Orfiszewski (Orpyschesky). który zasługuje na ponowne epitafium w tutejszym kościele. Najważniejszym wyda-rzeniem w parafii ołtaszyńskiej była wizyta Ojca sw Jana Pawła II. który na hipodro-mie na Pnrtynicach celebrował uroczystą mszę święta dla rzeszy wiernych archidiece-zji wrocławskiej Trzeci rozdział tej książki został poświęcony historii poszczególnychosiedli i wiosek, które niegdyś i dziś wchodzą w skład parafii ołtaszynskicj .

Autor

Wrocław, dnia 15 sierpnia 1998 r.

WROCŁAW – OŁTASZYN

Osiedle położone w dzielnicy Krzyki. Od wschodu graniczy z osiedlem Wojszy-ce ulicami Świt, Marcelego Nenckiego, Konstantego Gałczyńskiego i Grota-Rowec-kiego, od południa graniczy z wsią Wysoka, która jednocześnie stanowi granicę miasta Wrocławia, od północy granica przebiega tuż przy linii kolejowej na szlaku Wrocław – Kobierzyce, a od zachodu sąsiaduje z Partynicami wzdłuż Unii ul Agrestowej i Obroń-ców Poczty Gdańskiej.

Nazwa osiedla w dawniejszych czasach brzmiała różnie .

Ohaszyno, potem Ołtaszyn, niem. Oltaschin. od 1937 r. Herzogshufen; (Wrocław –
Ołtaszyn)

A oto źródła

OltascMoo – 1204 r. (Code\ diplomaticus nec non epistołans Silesiac. Wyd Marczyński. Wrocław 1951-1956,
I. I, str. 270): Ollacbino – 1227 r. (Regesicn tut schlesischen Geschichle. Opr. Grunhagen „ i inn.. Breslau
1875- 1930 nr 314); Oltaclno- 1245 t. (W. Schullc, Qucllcn zurGcschichte des Bota v«hflllnisse des Bistums
Breslau. 188); Oltatcbin – 1327 r. (Regesten zur schlesische Geschichle Nr4659); Ołtaoin – 1345 r (Liber
niger Archiwum Archidiecc/jalne Wrocław, sygn ffl a, 31 fol 350 b). Olfetcbln – 1353 r (das Landbuch des
Furstentums Breslau. Wyd. G.A. Slcnzel Ubersichl der Abciten und Vcranderungen des Schlcs. Geselschaft fur
Vatcrlaflnd Kultur im Jahre 1842 Brcsluu, 1843. str 48-141 .m 147): Ollaichin – 1536 r. (Registnun Provcnlu-
um ecclesiae parrochialis in Oltazino 1543 A.P. Wrocław, sygn Rep. 16 VII] le). Ollazin nohic Obcben – XVI
w. i Repertorium Frobenianum Report on um Inrestiturarum in Praediis Ducatus WrauslaMcnsis. quae in I.ibris
einsdem Cancellariae continentur. l. II. nr 187, sygn HsC HsC 24,1-4); Oltaschin – 1625 r. (J. Jungnitz, Visita-
tionsberichte der DiOzesc Breslau. Archidiakonat Breslau. Breslau 1902. 1 Teil. s. 285). Oltaschin. vulgo
Oliwm – 1652 r (J Sotrher. Geschichle der katolisenen Ptkrrei Oltaschin nebsl deren Adjuncta Heniem, Breslau
1875. su-. 165); Ołtattchln – 1666/7 r (J. Jungnitz. op- Cit. str. 307). Oltaschin – 1743/7 r (Nachbchtcn von
Ober Nieder Schlesien Breslauische Departamcnts, 1743 – 1746 A.P. Wrocław, Magistrat m Wrocławia, sygn.
HSA 92, str. 63); Oltaichin – 1845 r. (J.G. Kiue, Alphahetisch – statistich – topographischc fJbcrskht alter
DorIer. Flccken. Stadle und anderen Orte der Kgi Preuss Pronnz Schlesien Breslau 1845, str 461).16

O pochodzeniu i znaczeniu nazwy możemy powiedzieć, że pochodzi ono od przezwi-ska „Ołtasz” i nie ma nic wspólnego z ołtarzem, gdyż nigdzie wcytowanych starych zapiskach nie występuje „r”. Bardzo lapidarnie wiemy o powstaniu i wieku wsi. Dane, które zachowały się o samej wsi: „Na początku stał tu tylkoksiążęcy domek myśliwskiw miejscu, gdzie teraz naprzeciwko kościoła jest majątek chłopski hipoteka Nr 1, doktórego stopniowo powoli przyłączały się inne domy”, oraz następująca opowieść ja-koby Książe kraju chcąc założyć tu wioskę, ze zdziwienia i podziwu nad urokiem kra-jobrazowym i pięknem okolicy wykrzyknął, że jest ona „all zu schieii (za ciekną) i od tego okrzyku nazwano wioskę „Oltaschin”, bo przy całkowicie pozbawionej gór, la-sów, wody i łąk tejokolicy trudno jest domyśleć się, jak ten moznowładca mógł dojść do takiego okrzyku, aczkolwiek wtedy mogły jeszcze rosnąć tu lasy w miejscu, gdzie my dzisiaj spostrzegamy pojedyncze drzewa lub skromne grupy drzew , opowieść ta nie nosi co prawda charakteru nieprawdopodobieństwa sama w sobie, jednakże nie jest historycznie udowodniona i dla tego należy do dalekich obszarów baśni.

Polskie miano tej prastarej osady przetrwało całe stulecia, aż do 26 stycznia1937 r., kiedy to hitlerowcy wyrugowali obco brzmiące dla Niemców określenie Olta-schin wprowadzając nowe miano Herzogshufen Gdy tylko Dolny Śląsk powrócił do Macierzy nazwę przywrócono, lecz jeszcze dłuższy okres czasu natrafiano na błędną wymowę i pisownię – Ołtarzyn. To co teraz będziemy śledzili z historii Ołtaszyna. opiera się na udokumentowanych wiadomościach W roku 1204 ksiąze Henryk I Bro-daty Śląski, małżonek Św. Jadwigi ustanowił podatek gruntowy z domów wsi będących w uposażeniu klasztoru na Piasku, w tym ze wsi „Oltaschino”. Jednakże nie trwała już długo ta przynależność do klasztoru na Piasku, bo już w r. 1226 na podstawie doku-mentu z 1 maja, opat z klasztoru imieniem Witosław. przekazał na ręce biskupa Waw-rzyńca rezygnację z kościoła św. Wojciecha i ze wsi „Oltaschino”, które należały do klasztoru. Za sprawą tego biskupa wieś została przekazana błogosławionemu Czesła-wowi dla utworzenia klasztoru Dominikanów. Tym samym nasza wieś w r 1226 prze-
szła z klasztoru na Pisku do klasztoru Dominikanów u św. Wojciecha we Wrocławiu Dokumentem z 13 sierpnia 1345 r. król Jan czeski potwierdza przywileje i posiadłość wrocławskiego kościoła. 30 grudnia 1349 r biskup Przecław z Pogorzeli poświadcza dokumentem, że nasz „OIthaczin” już od starożytności (ab antiquo) należał do pro-boszcza i do wrocławskiego kościoła. W 1382 r. król Wacław czeski odnawiając wszystkie przywileje Kościoła na Śląsku wyraźnie wymienia „Oltaczyn” jako wieś w posiadaniu probostwa katedralnego. Proboszcz katedralny jako dziedzic i właściciel ziemski Ołtaszyna pobierał czynsz z 25 włók, które w tym czasie były przypisane wsi, 19 miało nałożone obowiązkowe odsetki, podczas gdy parafia miała dwie i gruntu czte-ry włóki wolnego od pańszczyzny Ponadto katedra pobierała dodatkowo czynsz – dani-nę karczmarską, kowalską i zagrodniczą mierzoną w prętach. O tym że w dniu 17 maja roku prosili o darowanie podatków lecz bez jakichkolwiek skutków, gdyż jak głosiła decyzja, zgodnie ze swoim pochodzeniem , każdy jeden stan jest winien w tym przy-padku przekazywać to. co do niego należy. W okresie Wojny 30 letniej wieś została poważnie zniszczona. W 1650 r. z ogólnej części 25 włók jeszcze trzy i pół włók leżało odłogiem. Podobnie jak pod Wrocławiem, tak i na prowincji wojna pozbawiła kraj ludzi i spustoszyła go i to nie tylko na pojedyncze wioski, lecz także całe miasta W związkuz powyższym na skutek tych spustoszeń kraju zapanowała straszna drożyzna i wkrótce do spustoszeń wojennych i drożyzny dołączyły jeszcze zaraza i inne choroby. . Dopiero od połowy XVIII wieku zaczyna dominować pewne ożywienie gospodarcze, ruszają prace budowlane przy kościele i w jego najbliższym otoczeniu. Ludność parafii staje stę bardziej ofiarniejsza na rzecz kościoła, dzięki temu zaistniała możliwość zakupienia
nowej ambony jak i odlanie nowych dzwonów W tym też okresie Ołtaszynianje są bardzo chwaleni, że w porównaniu z innymi wioskami właśnie oni wykazują największy zapał w uczęszczaniu na służbę Bożą . Za rządów ks Antoniego Gliera w 1753 r przeprowadzono renowację wieży o czym juz wcześniej żeśmy wspominali. W 1779 r. wzniesiono nowy budynek szkoły (zwany „alte Glocknerhaus” – stary dom dzwonnika.
W latach 1816/17, gdy proboszczem był ks Franciszek Mąjunke wzniesiony został no- wy budynek mieszkalny probostwa. Wspomniany budynek był usytuowany na północny wschód od kościoła, dwukondygnacyjny, kryty dachem wielopołaciowym, z elewacjami dzielonymi podwójnymi pasami horyzontalnymi wyprowadzonymi w tynku, z trójosio-wym ryzalitem od strony zachodniej w którym usytuowano wejście główne ujęte pro-stym portalem z rytym napisem antykwą i chronogramem; ,.LaVDATE In saeCVLa ChristVMn (1817 r.). Z końcem XVIII wieku jak dowiadujemy się z urbarza we wsi
zamieszkiwało 9 kmieci, 5 warzywników. 2 wolnych zagrodników, 1 rzeźnik. 1 kowal, 2 chałupników zagrodniczych oraz 15 mieszkańców o niesprecyzowanym statusie prawno – społecznym Wrymienieni zasiedlali 41 domów, a łączna liczba ludności wyno- siła wówczas 249 osób. Najstarszym dziedzicem Ołtaszyna, którego wymieniają źródła, był Hanko. Dnia 7 października 1349 r. potwierdza mianowicie mistrz kolegiaty św. Macieja we Wrocławiu, brat Henryk, kupiony wyrok przez Sąd Wiejski w Dobrzyko-wicach we Wrocławskim Sądzie Krajowym, przy którego tworzeniu był obecny „Hanko der SchultheiB von Oltheczin”. Po nim tę funkcję dziedziczyło wiele osób. Wspomnę o niektórych: Adam Schtze (1599); Karol Kolbert (1685 – 1700); Dawid Lócher do r. 1723; przedtem przez dłuższy czas nauczyciel w Ołtaszynie; Hans Bóhne (1746- 1762); Christian Bóhne (1768 – 1797), ostatnim dziedzicznym sołtysem był Ka-
rol Schróter zmarły w dniu 6 sierpnia 1873 r Później poznajemy jeszcze dziedzica są-dowego Friedricha Heine, który był jednocześnie posiadaczem zagrodowym (1866 –1874). W 1868 r. dokonano renowacji budynków probostwa i szkoły. Jak dowiadujemy się z materiałów źródłowych ks. biskupa Wincentego Urbana w r. 1706 przed każda mszą św. W niedzielę i Święta z wyjątkiem trzeciej niedzieli w miesiącu wygłaszano w kościele ołtaszyńskim kazania po polsku Natomiast głoszenie kazania w języku nie-mieckim następowało dopiero po mszy Z ocen powyższego wynika, że w początkach XVIII wieku w ołtaszyńskim kościele głoszono kazania w języku polskim w 42 %, a w późniejszym czasie następował stopniowy spadek głoszonych kazań w tym języku Po
sekularyzacji dóbr kościelnych w 1810 r. Ołtaszyn stał się własnością państwa Na pod-stawie nowego zarządzenia z 5 marca 1874 r. na urząd naczelnika gminy wstąpił wy-brany posiadacz ziemski Edward Maruschke W stanie posiadania gminy w ostatnich dziesięcioleciach zaszły duze zmiany. Bo podczas gdy 23 włóki chłopskie, które już od 1572 były regularnie przypisane naszej wiosce, jeszcze pod koniec XVIII wieku według wcześniej wymienionego urbarza mieli dziedzic i 9 chłopów gminy z r 1786, a więc dziesięć wieśniaków, obok których istniało jeszcze pięciu zamiejscowych, dwóch wła-ścicieli zagrodników, dziesięciu robotników zagrodniczych i dwóch chałupników, to od tego czasu wszystkie dobra chłopskie, z wyjątkiem dwóch i dziedzictwo pozostały, częściowo poprzez rozplanowanie zniknęły całkowicie, częściowo poprzez odsprzeda- że zostały zmniejszone w ten sposób, że w rejestrach decemów Ołtaszyna z r. 1866
znajduje się nie mniej, niż 70 numerów wieśniaków, które dzielą się znów na zamiej-scowych 41 i sześć sąsiednich wiosek Według obliczeń urzędowych z r. 1874 Ołtaszyn liczył 509 mieszkańców w tym 334 katolików i 175 protestantów. Następnymi zmia-nami z jakimi spotykamy się we wsi Ołtaszyn to rozdział szkoły od kościoła. Odtąd ża-den z nauczycieli nie mógł łączyć żadnych tak jak dawniej funkcji kościelnych np. pisa-rza czy kantora kościelnego z funkcją nauczyciela, czy sołtysa, jak np Dawid Maksy-milian Lóchner, czy Franciszek Sendler który był właścicielem także dwóch gospo-darstw we wsi. Spadkobiercą owych gospodarstw po Franciszku Sendlerze stał się jego syn Antoni, który sprzedał odziedziczone gospodarstwa Janowi i Augustynowi Kó-hnom. Za rządów proboszcza ks. Jana SofTnera w 1899 r został wzniesiony nowy jed-nopiętrowy budynek szkoły katolickiej, który przetrwał zawieruchę wojenną i po małejrenowacji służy nieprzerwanie dzieciom szkolnym. Od strony północnej kościoła znaj-duje się budynek klasztoru S.S. Elżbietanek wzniesiony w 1898 r„ w którym przez sze-reg lat siostry tego zgromadzenia prowadziły przedszkole i ambulatorium, a w latach powojennych część tego budynku służyła jako Ośrodek Zdrowia. Około 1878 r. po-wstał w Ołtaszynie cmentarz ewangelicki, który w 1905 r po zakupie dwóch działek został poszerzony o 5,5 ha. W związku z tym, ze ludność Ołtaszyna jak i pobliskich wiosek stanowiła przewagę wyznania ewangelickiego to około 1900 r wzniesiono szkołę ewangelicką przy ówczesnej ulicy Friedhofswcg (dziś ul. Gałczyńskiego). Dy-rektorem tej szkoły był w latach 1905 – 1926 Hugo Speer (1863 – 1936). Następnie funkcja la została powierzona jego zięciowi Fritzowi Weidnerowi, który pełnił ją do 1938 r. Dzięki tej rozbudowie powstała aula, która służyła jako ewangelicka sala ko-ścielna. Jak dowiadujemy się ze schematyzmów diecezjalnych, to do szkół ołtaszyń-skich uczęszczały również dzieci z pozostałych wiosek należących do parafii, a więc z
Suchego Dworu, Radomierzyc, Karwi an. Krzyków, Kleciny, Wojszyc. Jagodna, Sięzy, Żernik Wrocławskich, Partynic, Wysokiej, Biestrzykowa. Komorowie i Kończyc. W latach dwudziestych naszego stulecia zainstalowano w Ołtaszynie urządzenia wodocią-gowe i kanalizacyjne, lecz tylko przy głównych ulicach (dzisiejsze ulice B. Strachow-skiego i Pszczelarska). W tym też czasie na południowo wschodniej części wsi zostało zlokalizowane nowe osiedle zprzeznaczeniem dla robotników rolnych. Projektantem tegoż osiedla był architekt Ernst May. Osiedle to zostało zbudowane przez „Vereinigtr
Baumternehmung Breslau” we współpracy z „Soziale Bauhutte – Breslau”. Obraz tego ukazuje dzisiejsza ul. Strączkowa. W latach trzydziestych w zachodniej części Ołtaszy-na ptzy dzisiejszej ul Agrestowej i Obrońców Poczty Gdańskiej istniała kolejka wą-skotorowa do przewozu buraków do cukrowni Klecina, która w czasie wojny uległa zniszczeniu, a w latach powojennych wybrakowane torowiska zostały rozebrane przez szabrowników. W 1945 r wojska niemieckie wycofując się z Wrocławia umieszczają na wieży kościelnej działo przeciwlotnicze i karabiny maszynowe broniąc się. Kościół był ostrzeliwany przez kilka dni, w wyniku czego został zniszczony w ok. 50 %. Wy- zwolenie Ołtaszyna nastąpiło już 19 lutego przez 5 armię gwardii wojsk i Frontu Ukraińskiego. W wyniku ustaleń w Jałcie i Poczdamie, nastąpił powrót Polski na Zie-mie Piastowskie po wiekach odzyskane. W 1945 r. wieś liczyła 1500 mieszkańców,wśród których 2/3 stanowiła ludność wyznania ewangelickiego, a 1/3 wyznania kato-lickiego. Po zakończeniu działań wojennych pierwszym sołtysem Ołtaszyna został Ru-
dolf Michalski, zaś po nim Tadeusz Wojtanowicz i ostatni przed włączeniem osiedla do miasta Wrocławia Tadeusz Szumiński. Ołtaszyn należał wówczas do gminy Święta Katarzyna. Zaczynają napływać pierwsze transporty repatriantów z terenów wschod-nich. Wśród nich przybył także pierwszy kierownik szkoły Stanisław Falarz wraz z żo-ną Zofią. Przy pomocy nielicznych wówczas polskich mieszkańców Ołtaszyna udało imię wyposażyć gabinety lekcyjne w ławki i stoły, aby jak najszybciej podjąć nauczanie. Do 1947 r. większość domostw była zamieszkała przez ludność niemiecką oraz przez panoszące się tu wojsko rosyjskie. Z chwilą napływu większej liczby repatriantów, lud-ność niemiecka opuszczała swe gospodarstwa i domostwa i przesiedlała się w głąb
Niemiec. Wraz z napływem nowych mieszkańców , zaczyna ożywać życie artystyczne. zaczęły działać kółka artystyczne m in. w Domu Ludowym w Ołtaszynie została wy-stawiona „Zemsta” Aleksandra Fredry w reżyserii p. Krajewskiego, mieszkańca pobli-skich Wojszyc. W jego reżyserii grano również „Pana Jowialskiego”, lecz już w Woj-szycach i na występach gościnnych w gm. Św. Katarzyna. Ponadto odbywały się róż-nego rodzaju festyny na wolnym powietrzu i potańcówki. Piękną tradycją parafian oł-taszyńskich był organizowany wspólny opłatek w Domu Ludowym. Również piękną oprawę artystyczną w okresie świąt Bożego Narodzenia tworzyli kolędnicy „Herody” Wielką atrakcją miejscowej ludności było kino objazdowe. W latach powojennych po-
wstała w Ołtaszynie Ochotnicza Straż Pożarna Długoletnim komendantem straży był p. Władysław Mikietko Przez wiele lat zaszczytem i obowiązkiem strażaka i harcerza było pełnienie warty honorowej przy Bożym Grobie. Wśród honorowych członków Ochotniczej Straży Pożarnej w Ołtaszynie był tutejszy proboszcz ks. Kazimierz Su-checki. Z końcem 1948 r. założony został „Caritas parafialny” przy kościele, który niósł pomoc biednym i bezrobotnym. W latach pięćdziesiątych Caritas zostaje rozwiązany 1 sierpnia 1955 r rozpoczął kursować do Ołtaszyna autobus (od kościoła do przystanku tramwajowego linii 9 na Gaju), była to wielka przysługa dla miejscowej ludności Czę-stotliwość kursowania co 40 minut. Zima od 19.12.1962 r. do 10.03.1963 r bardzo ciężka, mrozy 30 stopni, śniegi ogromne, życie częściowo sparaliżowane, wiosna póź- na Na szczególną uwagę zasługuje fakt ogromnego poszanowania przez młodzież
osób starszych i przełożonych Już od najmłodszych lat każdy młodzian oddawał po-zdrowienie słowami: „Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus”, albo „Dzień dobry”.
W osiedlu dominuje zabudowa jednorodzinna.

Historia parafii

Najstarsza wzmianka o tutejszym kościele pochodzi z 1254 r. Biskup Tomasz I
z Wrocławia potwierdza dar Fryderyka mieszczanina ze Środy Śląskiej, 3 1/2 włóki
dla tamtejszego szpitala dla nieuleczalnie chorych kobiet i uwolnił ten dar od dziesię-
ciny, która musiała być płacona od tych włók ołtaszyńskiemu kościołowi. Pierwotna
budowa nieznana. Nie można dać określonej odpowiedzi, dlaczego w drugiej ćwiartce
XV wieku stała się konieczna nowa budowa naszego kościoła. W przypadku, gdyby
nasz pierwszy kościół, jak to jest bardzo prawdopodobne, był tylko drewnianą budo-
wą, to można przypuszczać, że potem jak stał już dobre dwa i pół wieku, mógł po-
tem grozić zawaleniem i dlatego musiał być budowany na nowo. Pozostaje jednakże
też możliwe przypuszczenie, że został on spalony przez Husytów w pochodzie gra-
bierskim na Śląsku w roku 1428 i dlatego była konieczna nowa budowa, „bo te dzikie
hordy wdarły się w święto świętych apostołów Filipa i Jakuba (1 maja) wymienionego
roku aż do przedmieści Św. Mikołaja, również podpaliły tak bliski nam Brochów” 1
tak więc łatwo mogło się zdarzyć, że w ich pochodzie nawiedzili też naszą wieś i do-
piero wtedy, gdy zostawiły z niej razem z kościołem popiół, zarządzili swój odwrót
do Strzelina. Obecna gotycka świątynia pochodzi z połowy XV wieku. Nie można
również dać odpowiedzi kto zbudował nasz kościół. Co prawda ksiądz Orpyschewsky
z stąd w roku 1572 na starej kartce pergaminowej znalazł wiadomość i naniósł ją w
rejestrach decemów, że założycielem i budowniczym tegoż kościoła byli dziedzice i
szlachcice na Althof koło Eckersdorf (Stary Dwór koło Biestrzykowa). Z trudem
można przyjąć, że tamci szlachcice jako posiadacze nieznaczącej własności ziemskiej,
jeśli chodzi o wielkość i zakres nie mogliby ponieść przecież w każdym razie bardzo
wysokich kosztów budowy tak wspaniałego kościoła, jakim jest nasz kościół. O wiele
bliższe prawdy jest przypuszczenie. ?e chyba proboszcz katedralny iąko właściciel

ziemski Ołtaszyna i patron kościoła wybudował także tenże kościół na nowo – trochę
przy konkurencji gminy kościelnej, przy czym panowie ze Starego Dworu mogli się
odznaczyć szczególnie dużymi wkładami. Według sprawozdania wizytacyjnego z
1579 r. dowiadujemy się, że nasz kościół został poświęcony i konsekrowany 17 maja
1450 r. przez biskupa Bernarda sufragana wrocławskiego2 . Jak wynika z umieszczo-
nej wzmianki z protokółu powizytacyjnego z 1579 r. kościół parafialny in villa Olta-
schin poświęcony był Wszechmocnemu Bogu, Wniebowzięciu Najświętszej Maryi
Pannie i Św. Tomaszowi z Canterbury. Od 1345 – 1810 Ołtaszyn należał do probosz-
cza katedralnego we Wrocławiu. Ponadto dowiadujemy się, że kościół był pokryty
dachówką mniszką i miał drewniany pomalowany strop. W 1579 r. tutejszy kościół
posiadał 5 ołtarzy, w 1651 r. już tylko 4. W 1646 r. spaliła się wieża, której odbudo-
wa została ukończona w 1648 r. Natomiast w roku 1798 nastąpiło uszkodzenie stro-
pu i dachu kościoła. Według planów rządowego inspektora budowlanego Bergmana
została dokonana przebudowa naszej świątyni w duchu akademickiego gotyku. Ko-
ściół otrzymał nową konstrukcję dachową, zasklepiony sklepieniem z żebrami prze-

kątnymi. Zakończenie trójkąta ściany szczytowej fialami i nowym ukształtowaniem
szczytu wieży, przy czym wieża została podwyższona w ośmiokątną antresolę. Od-
nowiono również okna maswerkowe (laskowane). W następującym czasie zostało
zmienione wyposażenie kościoła na pseudogotyckie W 1887 r. dokonano renowacji
wnętrza kościoła. Kościół został na nowo otynkowany i pomalowany. W 1908 r.
przebito zewnętrzne dojście do zakrystii, zaś latach 1936 – 1937 przeprowadzono
kolejny remont kościoła, naprawiono dach i wieżę oraz odmalowano wnętrze kościoła
i wybudowano nowy piec w piwnicy. Z końcem II wojny światowej kościół uległ
zniszczeniom w ok. 50 % Zniszczenia były usuwane sukcesywnie przez szereg lat w
ramach posiadanych środków przez parafię.

ZGROMADZENIA ZAKONNE MĘSKIE NA TERENIE PARAFII:

Zgromadzenie Najświętszych Serc Jezusa i Maryi (Sercanie)

Zgromadzenie Najświętszych Serc Jezusa i Maryi oraz Wieczystej Adoracji Najświęt-
szego Sakramentu Ołtarza zostało założone w 1800 r. przez o. Piotra Marię Józefa
Coudrina Zatwierdzone przez papieża Piusa VII w listopadzie 1817 r W Polsce dzia-
łają od 1939 r. i po wojnie od 1946 r Charyzmatem tego Zgromadzenia jest krzewienie
nabożeństwa do Najświętszych Serc Jezusa i Maryi oraz odtwarzanie czterech okresów
życia Pana Jezusa: lat dziecięcych przez wychowanie dzieci i młodzieży, życia publicz-
nego przez misje krajowe, zagraniczne i rekolekcje oraz męki przez ducha umartwienia.

W 1979 r. sercanie kupili dom we Wrocławiu- Wojszycach przy ul Snopkowej nr 5,
który rozbudowali dla celów formacji zakonnej. Aktualnie jest siedzibą prowincji i
Wyższego Seminarium Duchownego tegoż Zgromadzenia Od czasu założenia Zgro-
nadzenie wydało wielu kapłanów Alumni rozpoczęli studia filozoficzno- teologiczne
we Wrocławiu na Papieskim Fakultecie Teologicznym. Aktualnie Zgromadzenie przy-
należy do parafii Wrocław Wojszyce.

ZGROMADZENIA ZAKONNE ŻEŃSKIE:

zgromadzenie Sióstr św. Elżbiety (Siostry Elżbietanki)

zgromadzenie Sióstr św Elżbiety zostało założone 27 09 1842 r. przez Klarę Wolff,
Matyldę Merkert, sługę Bożą Marię Markert i Franciszkę Werner Zatwierdzone przez
itolicę Apostolską w styczniu 1887 r. Charyzmatem tego Zgromadzenia jest życie we-
lług rad ewangelicznych i służba Bogu w osobach ubogich, chorych, starszych, zgod-

lie ze słowami: „Wszystko, co uczyniliście jednemu i tych braci moich najmniejszych,
mnieście uczynili” (Mt 25,40)

Z końcem XIX wieku za zgodą ordynariusza wrocławskiego ks. kardynała Jerzego
Koppa i dzięki przychylności proboszcza ołtaszyńskiego ks. dr Jana Soffhera znalazły
życzliwe przyjęcie siostry ze Zgromadzenia Sióstr Elżbietanek. Tutejszy proboszcz po-
darował część gruntów parafialnych dla tego Zgromadzenie pod budowę domu zakon-
nego Od strony północnej cmentarza przykościelnego został zbudowany budynek
klasztoru S.S. Elżbietanek pochodzący w obecnym kształcie z 1898 r. Z chwilą po-
wstania klasztoru siostry tego Zgromadzenia prowadzą ambulatorium, a od 1908 r. w
trosce o dobre wychowanie dzieci prowadzą przedszkole. Od początku swego istnienia
klasztor posiada kaplicę klasztorną. Od początku swego istnienia, klasztor zamieszki-
wany był przeważnie przez 4 siostry. W 1945 r przybywają polskie siostry z Górnego
Śląska W dniu 3 czerwca 1947 r. klasztor opuszczają 4 siostry Elżbietanki – Niemki,
wyjeżdżają do Niemiec. Pozostałe siostry aktywnie uczestniczą w życiu parafii. Idą z
pomocą w nauczaniu religii jak również pomagają w kościele jako zakrystianki. Po
zniszczeniach wojennych kościoła parafialnego w Ołtaszynie, siostry Elżbietanki udo-
stępniają kaplicę klasztorną dla sprawowania mszy św. dla wiernych. W latach 50- tych
jest prowadzona akcja przeciw zakonom. W dniu 7 sierpnia 1954 r. siostry Elżbietanki
wysiedlone zostają do klasztoru w Kobylinie koło Rawicza. Zmiana sytuacji politycz-
nej – w dniu 1 grudnia 1956 r. powracają do parafii S.S. Elżbietanki., obejmują swój
dom, gdzie urządzono „Ośrodek Zdrowia”. Siostry podejmują pracę w kościele i w
„Przychodni Zdrowia”. W dniu 4 lutego 1981 r w tutejsze Zgromadzenie uczciło jubi-
leusz 750 lecia śmierci swej patronki św. Elżbiety. Wierni parafii ołtaszyńskiej swoim
uczestnictwem w Mszy św. celebrowanej przez ks. biskupa dr Wincentego Urbana
podkreślili i zaakcentowali ten swoisty akt uczczenia ludzi świętych, zwłaszcza św.
Elżbietę, której jubileusz był obchodzony. Zgromadzenie S.S. Elżbietanek zamieszkuje
dom przy ul. Pszczelarskiej Nr 5 we Wrocławiu Ołtaszynie.

Zgromadzenie Sióstr Pasterek od Opatrzności Bożej (Siostry’ Pasterki)

Zgromadzenie Sióstr Pasterek od Opatrzności BoZej zostało założone w grudniu 1894
r. w Poznaniu i zatwierdzone przez bpa Edwarda Likowskiego w 1909 r., a przez Sto-
licę Apostolską w maju 1967 r Założycielem tego Zgromadzenia była bł. Maria Kar-
łowska.

Prawdopodobnie z końcem XIX wieku Zgromadzenie Sióstr od Opatrzności Bożej z
klasztoru z Świętej Katarzyny objęło w zarząd majątek ziemski we Wrocławiu Wojszy-
cach przy obecnej ulicy Klasztornej Na obszarze ok. 70 ha. siostry Pasterki oddawały
się pracy na roli i w ogrodzie owocowym. Na gospodarzonym terenie Zgromadzenie
wybudowało z czerwonej cegły dom mieszkalny z kaplicą oraz zabudowania gospodar-
cze Do 1947 r na terenie majątku pracują trzy siostry Niemki Z udzielonych informa-
cji od pionierów Wojszyc dowiadujemy się, że pochówek sióstr tego Zgromadzenia
odbywał się na terenie zabudowań klasztornych nieopodal krzyża Zostały tam pocho-
wane trzy siostry. Po wyjeździe sióstr do Niemiec majątek przechodzi w zarząd
Zgromadzenia Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia”

Zgromadzenie Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia

Zgromadzenie Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia zostało założone w listopadzie 1862 r.
Założycielem tego Zgromadzenia była Teresa Ewa z Sułkowskich hr. Potocka, a

współzałożycielem bł. Faustyna Kowalska Charyzmatem w/ w Zgromadzenia jest ra-
towanie zagubionych dusz przez współprace ze zbawczym miłosierdziem.

W 1947 r na teren majątku ziemskiego w Wojszycach przybyły siostry ze Zgromadze-
nia Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia, które podjęły pracę na rozległym terenie. W 1950
r z ramienia kościoła zarządcą i kapelanem sióstr zostaje ks. Jarosław Hrebeniuk Je-
sienią 1953 r majątek opuściły siostry ze Zgromadzenia Sióstr Matki Bożej Miłosier-
dzia Majątek został przejęty przez Kurię Arcybiskupią dla Seminarium Duchownego
we Wrocławiu.

Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo (Siostry Szarytki)

Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego a’ Paulo, zwane popularnie siostra-
mi miłosierdzia, szarytkami lub wincentkami zostało założone w listopadzie 1633 r.
Założycielem był św. Wincenty a’ Paulo W Polsce ten zakon istnieje od 1652 r. Chary-
zmatem tego Zgromadzenia jest służba Chrystusowi w ubogich w szpitalach, domach
opieki, zakładach opiekuńczych i specjalnych ośrodkach wychowawczych, a także na-
uka religii w szkole i praca charytatywna na terenie parafii.

Z chwilą przejęcia majątku ziemskiego we Wrocławiu Wojszycach w 1953 r. przez Ku-
rię Arcybiskupią we Wrocławiu dla Seminarium Duchownego ustanowiono nowego za-
rządcę w osobie ks. Bogumiła Zawadyla wikariusza parafii ołtaszyńskiej, a do pracy
sprowadzono trzy siostry ze Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia św Wincentego a Pau-
lo. Od tej pory w majątku pracują również klerycy Seminarium Duchownego. W stycz-
niu 1954 r. nowym zarządcą majątku zostaje mianowany ks. Jan Miętki wikariusz pa-
rafii ołtaszyńskiej, który okazał się wspaniałym gospodarzem tego gospodarstwa. 5
sierpnia 1955 r. nowym zarządcą został ks Zdzisław Kiwacz, który był zarazem ostat-
nim duchownym zarządcą tego majątku do grudnia 1956 r Po odwołaniu duchownego
zarządcy, majątek przechodzi w ręce państwowe i zarządcą staje się osoba cywilna W
omawianym czasie, wielu wiernych parafii ołtaszyńskiej zamieszkałych w Wojszycach
korzystało z posług religijnych w kaplicy klasztornej. W grudniu 1956 r. pracujące tu
siostry zostają odwołane do macierzystego domu zakonnego we Wrocławiu

Wyposażenie kościoła parafialnego w Ołtaszynie

Ołtarz główny. Zbudowany w 1867 r. w pseudogotyckim stylu. Godne uwagi 3 póź-
nogotyckie figury rzeźbione (z odnowionymi koronami): XV’ wieczna figura Matki Bo-
żej z Dzieciątkiem, wys. 1,58 m, z tego okresu figury św. Katarzyny i św Barbary. Fi-
gury wykonane z drzewa lipowego, pomalowane, pochodzą z dawnego ołtarza rzeź-
bionego. W predelli 6 figur apostołów, mianowicie Piotra, Andrzeja i Jana na prawej i
Pawła, obydwu Jakubów po lewej stronie tabernakulum. Poświęcenia ołtarza dokonał
ks. kanonik Peschke dziekan katedralny w dniu 18 sierpnia 1867 r.
Wszystkie prace przy tym ołtarzu wykonała firma Gerhardt z Wrocławia za 800
Thlr.

Tabernakulum ścienne. XV wieczne z jego ozdobami konsolami, baldachimem i fia-
lami (ozdobnymi małymi wieżyczkami) i tym podobnymi z kamienia i ozdobnymi
drzwiczkami Drzwiczki do tabernakulum wys 0,27 m, szer 0,47 m. ukośnie skrzyżo-
wane, kute w żelazie pręty czterokanciaste a pomiędzy nimi umiejscowionymi rozeta-
mi.

Ołtarz boczny północny. Zbudowany w 1870 r. przez C Buhla z Wrocławia i po-
święcony 22 stycznia 1871 r. przez kanonika dr Kunzera. Górna kondygnacja tegoż
ołtarza przedstawia umierającego Jezusa na Krzyżu (1870) i obok niego Maria również
z 1870 r. i Jan, wys. 0,92 m, lipa na nowo pomalowana (początek XVI w). W niszach
bocznych św. Apolonia i św. Agnieszka, wys. 0,89 m. Lipa nowo pomalowana. Po-
czątek XVI wieku. Podarowane przez duchownego radcę Knoblicha Korony nowe.
Dolna kondygnacja (predella) – Wieczerza (Coena) praca wykonana z jednego kawałka
drewna wys. 0,45 m, szer. 1,22 m. Lipa na nowo kryta. Ok 1500 r a na tym chrono-
gram: „CUM DILEXISSET SUOS, IN FINEM DILEXIT EOS” Joaa 13,1 („aż do
ostatniej chwili swojego życia, aż do całkowitego daru z siebie” w wieczerniku i na
Golgocie.) i drugi: „HOC EST CORPUS MEUM, HIC EST SANGUIS MEUS”
Marc. 14,22.24 A gdy jedli, wziął Chleb i odmówi! błogosławieństwo, połamał i dał im
mówiąc („Bierzcie to jest Ciało moje”, „To jest Krew przymierza”). W portaliku na
stole ołtarza są zamknięte relikwie świętych męczenników Benedykta i Fidelisa. Koszt
ołtafza opiewał na kwotę 350 Thlr.

Ołtarz boczny południowy. Sporządzony w 1871 r przez Buhla i poświęcony przez
ówczesnego kanonika honorowego i proboszcza parafii NMP na Piasku dr Wicka w
dniu 18 maja 1871 r. Ołtarz w górnej kondygnacji zawiera on szczególną grupę, przed-
stawienie Wniebowstąpienia (ok 1500 r), a w bocznych niszach święte księżne św.
Elżbieta i św. Jadwiga, wys. 0,88 m Lipa spłaszczona na nowo pomalowana.

Trzecia część XVIII woeku. Korona uzupełniona. W dolnej części pieta, wys. 0,58 m.

Lipa no-

wo pomalowana Bolesna Matka Boska.(Maria z poziomo, prawie w profilu położo-
nym martwym Chrystusem, odchylenia: lewą ręką Maria trzyma rożek chusteczki)
{podobna do Piety we Wrocławskim kościele NMP na Piasku }i pochyla trochę mniej
głowę. Przypisywana przez Ericha Wiese tak zwanemu mistrzowi Dumlose i jego
współpracownikom .

Figury na filarach przy ołtarzach bocznych. Dwóch świętych biskupów. Wys. 0,95 m
Lipa na nowo pomalowana. Jedna figura: św Marcin z żebrakiem Z wcześniejszego
ołtarza bocznego. Pierwsza ćwiartka 18 w.

Organy 1874 r. wykonane przez wrocławskiego organmistrza Edwarda Horna Pro-
spekt Buhla Na przedniej ścianie bogato złocony prospekt. W środkowym rzędzie
piszczałek prospektu został naniesiony chronogram: „LAUDATE DEUM IN
CHORDIS ET ORGANO LAUDATE EUM IN CYMBALIS BENESONATI-
BUS” Ps. 150 i pokazuje on w czerwonych obramowanych złotem literach rok ich wy-
budowania, 1874. Poświęcenia nowych organów dokonał w święto Wniebowzięcia
NMP ks dr Jan Soflher proboszcz ołtaszyński w asyście swego brata ks Franciszka
Soffhera z Jordanowa i wikarego ks. Augustyna Wende
Chrzcielnica

1. Dawna chrzcielnica W południowo wschodnim kącie hali wieży. Zachowana tylko
ośmiokątna misa. Wys 0 45 m., średnica ok. 0.90 m. Granit. Ok. 1450 r Dawne
podpory chrzcielnicy Odstawione w wieży.

2. Aktualna chrzcielnica. Wykonana z kamienia przez mistrza kamieniarskiego i rzeź-
biarza Paula Kafinera. Wys. 1.68 m. Lipa, wcześniej kolorowo ujęta Na ośmiokąt-
nym cokole stoi anioł, który podpiera ośmiokątną, ozdobioną rzeźbionymi kwiatami
misę. Pokrywa z 3 wolutami z taśmy i akantusa. Ukoronowana grupa chrztu Chry-
stusa na podporze chrzcielnicy zrobionej w 1874 r przez Buhla Praca o wysokiej
jakości ok. 1720. Czara chrzcielna Średnica 0 50 m., głębokość 0.16 m Miedź cy-
nowana Pokrywa z pierścieniem miedzianym. Czy należy do starej chrzcielnicy 0
(1666 r. jest tam wymieniona czara chrzcielna z miedzi) Koszt chrzcielnicy opie-
wały na 115 1/2 Thlr.

Obrazy w prezbiterium Św. Tomasz z Canterbury Wys 1.69 m, szer 1,27 m Olej
a. Lwd. Święty w całej figurze i ornacie biskupim, wskazujący na scenę zamordowania
Sygnowany: 1715 r. pinxit 1. EybelwiGer W starej, na biało i na złoto ujętej ramie z
rzeźbieniem akantowym. Pochodzi z jednego z wymienionych w 1723 r. ołtarzy bocz-
nych.

Getthsemane Jezus w Ogrójcu Wys. 1,69 m, szer. 1,27 m. Olej Strach przed śmiercią
Chrystusa na górze Oliwnej. W starej, na biało i złoto ujętej ramie z rzeźbieniem akan-
towym. Niesygnowany Również pochodzi z jednego z byłych ołtarzy.

Sw. Jadwiga. Wys. 1,68 m, szer. 1,41 m Olej a. Lwd. Święta przed tłem krajobrazo-
wym z klasztorem w Trzebnicy i Trzebnickimi górami. Bardzo uszkodzony Początek
18 wieku.

Madonna – Murille Olej/ płótno, barok 1 połowa XVII w W prostokątnej złoconej
ramie, rokoko, połowa XVIII w.

14 stacji. Droga Krzyżowa. Współczesne.

Matka Boska Częstochowska. Współczesny.

Ponadto kościół był wyposażony w nieistniejące dziś obrazy.

Obraz Marii. Na parafii. Wys. 0,97 m, szer. 0,77 m. Olej (a. Lwd). Przedstawienie
przywołań Marii Z herbem ofiarodawcy, powołanie się na: Anna, z domu Salesken
Floriciu (?) 1626. W ramach ze złoconymi rzeźbami Rocaille i nakładką z połowy 18 w

Św. Paweł i św. Wawrzyniec. Dwa obrazy wys 1,23 m., szer. 0,98 m. Olej (a Lwd).
Portrety do kolan Szerokie prowadzenie pędzla Koniec 17 w.

Matka Boska Bolesna W parafii. Wys. 1,04 m, szer. 0,73 m. Olej (a Lwd.) Przed
górą Kalwarią Maria z 7 mieczami w piersi; po jej lewej., na kolanach, płaczący anioł,
trzymający 3 gwoździe z krzyża. Ciało Chrystusa leży patrząc z przodu na łonie Marii
Bardzo uszkodzony Warte zauważenia malarstwo, prawdopodobnie z Eibelwieser Ok
1715 r.

Św. Jakub d. Ae. I św. Juda Tadeusz. Obraz na podłodze parafii. Wys. 1,30 m., szer.
1,50 m.. Olej. (a. Lwd.) Przed tłem krajobrazowym Jakub z laską pielgrzyma, obok
Juda Tadeusz; W tle zamordowanie Judy Tadeusza. Bardzo uszkodzony. I ćwiartka 18
wieku.

Wyszydzanie Chrystusa. W parafii. Wys. 1,01 m., szer. 0,78 m. Olej a Lwd. Zasto-
sowanie średniowiecznego schematu kompozycji. Oryginalne przedstawienie. I połowa
18 w.

Wymienione obrazy nie istnieją. Uległy całkowitemu zniszczeniu z uwagi na brak za-
bezpieczenia i konserwacji.

Św. Józef. Wys. 1,05 m , szer. 0,80 m. Olej a Lwd. Szorstkie malarstwo. I połowa 18
wieku Zaginał podczas remontu kościoła za rządów ks proboszcza B. Owczarza.

Ostatnia Wieczerza. Wys. 1.21 m,, szer. 0,98 m Olej a I.wd. W ramach empire. 18
w. Przeszyty pociskiem pod czas II wojny światowej. Zaginął podczas remontu ko-
ścioła jw.

Fotel i klęcznik Drewno rzeźbione polichromowany, barok, ok XVIII w.

Stalle Drewno lakierowane, barok, ok. XVII w. 2 sztuki. Aktualnie przy prospekcie
organowym.

Krucyfiks. Drewno lakierowane, barok, ok. XVIII w.
Lichtarz paschalny Mosiądz, barok, ok. XVIII w.
Dzwony

W przeszłości wieża kościoła była wyposażona w trzy dzwony;

z których duży* został odlany za archiprezbitera Andersa, średni za księdza Schuppe
(1648) i mały za księdza Majunke (1787). Omówimy kaiuy z tych dzwonów dokład-
niej

Duży dzwon Wys. 0.72 m.. średnica 0,98 m Brąz Dzwon pokazuje na jednej stronie
Jezusa na krzyżu i pod spodem powiedzenie:

SoriiMi yocis meae dama ad Dominum. et enaudiet te** a na innej stronie na górze
na krawędzi litery A. m. D. G., na dole godła fiskalne z dzikimi mężczyznami i napis
Sub Ptronatu Fisci Regi i, sub Parocho Carolo Anders, et Collegii Fcclesiastici
membris Mart i no Karbstein. et Antoniu Kuhn me fecit Klagemenn MDCCXLII.
Podarowany przez księdza Karola Andersa, odlany przez Klagemanna w 1842 r. Za-
chował się jako jedyny dzwon z tamtego okresu.

Średni dzwon. Zawierał na jednej stronie obraz Matki Bożej i nad nim słowa: „Sancta
Maria sonat, Cuncta fanstasmata fugat” na innej stronie napis „Martinus Schup-
pius Vicar. Laborans. Senior, hie Oltaschinae Parochus. i pod spodem godło,
prawdopodobnie księdza Schuppe, i między tymi godłami i obrazem Matki Bożej jesz-
cze notatka z odlewania dzwonu; Sebastian Gotze odlał mnie 1648.

Trzeci mały dzwon. Pokazywał nam po jednej stronie obraz św Jana Chrzciciela i
obok słowa: „Ob tenucm rimam viginti muta per annos Nunc iterum populos ad
sacra verba voco” na innej stronie napis: Franciscus Majunke, ksiądz, Joannes
Kuchu, ojciec. Auguslinus Kuchu, Joannes Kuchu – synowie a na górze znów na
krawędzi notatka: Johann George Krieger odlał mnie we Wrocławiu w r. 1787.

Podczas ostatniej wojny dwa powyższe dzwony średni i mały zostały zabrane Został
tylko duży. Do 1953 r. kościół był w posiadaniu jednego dzwonu W tym roku został
przyznany przez Kurię Arcybiskupią duży dzwon z wioski Wilczów parafii Żórawina ze
spalonego kościoła Został on przywieziony przez Pana Franciszka Grenia z ul. Strącz-
kowej Po dokonanym remoncie wieży dokonano zawieszenia dzwonów w dwóch tu-
rach. Na odpust parafialny zawieszono nowo przywieziony dzwon, zaś w październiku
tr. zawieszono drugi dzwon. Poświęcenia nowo zawieszonych dzwonów dokonał ks.
kanonik dr Wacław Szetelnicki proboszcz parafii pw. Św. Bonifacego we Wrocławiu
w asyście ks. Edwarda Kopcia z Lublina i ks. Jana Smutka proboszcza parafii Bożego
Ciała we Wrocławiu.

Nagrobki

W kościele;

Epitafium księdza Walentego Orpischewskyego. Na emporze organowej. Wys. 1.78
m., szer. 0,82 m. Drewno, części architektoniczne pomalowane na nowo Dwuczę-
ściowa budowa. Pilastry ramowe flankują obraz w stosowanych kolorach
(oliwkowozielony, szary i szarożółty) Ecce homo z duchownym klęczącym przed słu-
pem, w prawym kącie herb ofiarodawcy (róża z szypułką, powołano się na V.O.
(rozporządzenie ?). Na obydwu gzymsach namalowane łacińskie przysłowia. Mała na-
kładka ze żłobkowanymi pilastrami i trójkątny szczyt jak i łaciński napis. Dnia 24 wrze-
śnia zmarł ksiądz Walenty Orpischewsky. Działał on 17 lat w Ołtaszynie. (dziś nie ist-
nieje).

Nagrobek. Na północno zachodniej stronie w nawie środkowej iylko górna część
rozpoznawalna; pozostałe przykryte ławkami Szer. 0,91 m. Piaskowiec. Starty pogłę-

UWAGA

Reszta tekstów w trakcie przygotowywania do powieszenia na stronie …..

Duchowni Ołtaszyna

Rozpoczynam publikowanie od pozycji 34 Ksiedza Józefa Wallek (1936-1947) i przejde do czasow obecnych potem wrócimy do okresu najwczesniejszego ujetego w zakresie opracowania.

=====================================================

34. Józef Wallek (1936- 1947)

Urodził się 10 października 1899 r. w Królewskiej Hucie (Chorzów), z rodziców ojca
Niemca i matki Polki w ówczesnej diecezji wrocławskiej. Studia seminaryjne odbył we
Wrocławiu Wyświęcony na kapłana został 14.02.1926 r. we Wrocławiu przez ks kar-
dynała Adolfa Bertrama ordynariusza wrocławskiego Dekretem z dnia 31 07.1926 r.
mianowany został wikariuszem parafii św. Jana Chrzciciela w Dzietrzychowicach koło
Szprotawy. Następnie od 17.02.1927 r. był wikarym w parafii Biała koło Prudnika.
Potem od 13 11.1928 r przeniesiony został na wikariat parafii p w. Wniebowzięcia
NMP w Mirsku koło Lwówka Śląskiego Skąd w dniu 29.04.1930 r. został powołany
w tym charakterze do parafii św. Józefa w Chojnowie. Następnym etapem pracy wika-
riuszowskiej od 19.03 1931 r była parafia św. Piotra i Pawła w Strzegomiu i ostatni
wikariat w parafii św Anny w Ząbkowicach Śląskich. Decyzją metropolity wrocław-
skiego w dniu 8.09.1936 r. został ustanowiony proboszczem parafii p w Wniebowzię-
cia NMP w Ołtaszynic. Z większych wydarzeń, jego proboszczowania należy wspo-
mnieć, iż od 26.01.1937 r. zostały dokonane zmiany niektórych nazw miejscowości
wchodzących w skład naszej parafii na obco brzmiące, a mianowicie Oltaschin
(Ołtaszyn) zmieniono na Herzogshufen; Woischwitz (Wojszycc) na Hoinstein; Wassei-
jentsch (Komorowice) na Schónwasser: Durrjentsch (Radomierzyce) na RierabergshoC
Wessig (Wysoka) na Bermuhle; Kundschlitz (Kończyce) na Zehnhufen, Karowahne
(Karwiany) na Karben. Magnitz (Magnice) na Magning; Gninau (Uikaszowicc) na
Gross Grunau; – pozostałe wioski zatrzymały swe dotychczasowe brzmienie min Har-
tłieb (Partynice); Krietern (Krzyki); Klettendorf (Klccina); Lamsfeld (Lamowice);
Bettlern (Bielany Wr.); Schónborn (Żerniki Wr.); Eckersdorf (Biestrzyków),
Althosdurr (Suchy Dwór); Lohe (Ślęza) W latach 1936 – 1937 przeprowadził całko-
wity remont kościoła parafialnego Dokonano remontu dachu, wież)’, pobielono wnę-
trze kościoła i wybudowano piec w piwnicy Kościół ogrzewany był suchym ciepłym
powietrzem. Pod jego rządami ruszyła budowa nowego kościoła p.w. Trójcy Świętej
na Krzykach W dniu 7 listopada 1937 r został położony kamień węgielny pod nową
świątynię, która miała służyć dla wiernych z Kleciny, Krzyków i Partynic. Jak wiemy w
niedalekiej Klccinie był juz wcześniej kościół, ale służył wyłącznie dla gminy ewange-
lickiej. Nowy kościół czynny był już w 1940 r. i odprawiały się w nim nabożeństwa,
lecz wskutek działań wojennych w 1945 r został poważnie uszkodzony i w 1955 r.
całkowicie rozebrany. Ks. Waiick widząc zbliżający się front zabiegał o należyte zabez-
pieczenie wyposażenie kościoła ołtaszyńskiego przede wszystkim zabytkowe figury z

ołtarza głównego jak i niektóre figury z ołtarzy bocznych, które stanowiły bezcenną
wartość Sprzeciwił się wszelkim namową co do sposobu ukrycia wspomnianych figur
w piwnicach domu parafialnego, który niezadługo legł w gruzach. Sam postanowił aby
figury zostały ukryte w narożnikach wieży kościoła Dzięki temu zamysłowi kościół
nie utraci! tak cennych dzieł kultury sakralnej, pomimo że wieża została częściowo
uszkodzona. Figury zostały nienaruszone. Po wyzwoleniu Ołtaszyna przez 5 armię
gwardii wojsk i Frontu Ukraińskiego, które nastąpiło 19 lutego 1945 r stało się gehen-
ną dla tutejszego proboszcza. W Ołtaszynie panoszyło się wojsko rosyjskie stacjonują-
ce w pobliskich koszarach Byli to ludzie o rozluźnionej dyscyplinie i dużej agresywno-
ści w stosunku do miejscowej ludności jak również i dla repatriantów ze Wschodu.
Ksiądz Wallek był nieustannie szykanowany przez tutejszych frontowców. Często był
wzywany na posterunek w koszarach w celu przesłuchań w związku ze spaloną pleba-
nią, przypisując mu celowe podpalenie (po wcześniejszym uszkodzeniu domu parafial-
nego przez pociski, dom uległ podpaleniu przez Rosjan, którzy będąc pod wpływem
upojenia alkoholowego przetrząsali go za żywnością i grabili jego wyposażenie) Przez
pewien czas był odsunięty od obowiązków duszpasterskich w parafii i był zmuszany do
pasania świń na terenie koszar Te wszelkie zniewagi przyjmował z pokorą i nie
uskarżał się. Nową siedzibą Ks Wallka i jego wikariusza stał się dom przy ul.
Brauerallee (dziś ul. Uczniowska 18). Powojenne świadectwo tego duchownego należy
uznać za wzorowe, gdyż starał się być bardzo wspaniałym ojcem dla ludu tej owczarni.
Pomimo słabej polszczyzny starał się zawsze aby przed wiernymi wypaść jak najlepiej.
Kazania swoje przygotowywał pisemnie w języku niemieckim, które tłumaczył mu tu-
tejszy dyrektor szkoły pan Stanisław Falarz. W księgach parafialnych uwidocznione
jest. że większość posług religijnych dla ludności polskiej sprawował sam W niektó-
rych posługach wspomagany był przez wikariusza Hellmana Dla dzieci przygotowują-
cych się do pierwszej komunii św był surowym i wymagającym egzaminatorem. Ks.
Józef Wallek zarządzał parafią ołtaszyńską do końca maja 1947 r. – do czasu objęcia
urzędu przez polskiego kapłana. Po zrzeczeniu się parafii wyjechał i osiadł na teryto-
rium Republiki Federalnej Niemiec Przez dalsze swe życie żywo interesował się losami
parafii. Utrzymywał kontakty listowne z następcami na stolicy parafii ołtaszyńskiej, jak
również z niektórymi wiernymi. Zmarł w 1975 r. na terenie Niemiec.

W okresie swych rządów ksiądz Wallek był wspomagany przez następujących wika-
rych

ks. Jan Weigt – był już w parafii przed objęciem rządów przez nowego proboszcza od
25 lipca 1936 r. do 21 listopada 1938 r.;

ks. Erhard Hede – od 21 listopada 1938 r do 15 sierpnia 1939 r.;

ks. Franciszek Watzlawik – od 8 września 1939r do 1947 r, jednocześnie od 1941 r
był kapelanem wojskowym w pobliskich koszarach, gdzie został rannym.,

i ostatni niemiecki wikary ks. Bernard Hellmann od 13 września 1940 r. do marca
1947 r..

Ponadto na terenie parafii ołtaszyńskiej od ok. 1942 r. do czasu wyzwolenia 1945 r.
przebywał kapelan wojskowy o. Petera Buhl MIC ;

Pierwszym powojennym wikariuszem u boku ks. Wallka był od 1946 r. polski kapłan
ks. Jakub Marszał, który rezydował w Bielanach Wr i służył jako duszpasterz dla

ludności polskiej w Ołtaszynie, Klecinie i Bielanach Wr. Posługiwał tutejszej ludności

do 1948 r. tj. do czasu mianowania go proboszczem w Borku Strzelińskim. Zob wika-
riusze.

=========================

35. Kazimierz Suchecki (1947 – 1973)

Urodził się 10 października 1915 r w Komarówce, w pow. Buczacz, w woj. tarnopol-
skim (archid. lwowska). Studia seminaryjne i teologiczne odbył wc Lwowie Święcenia
kapłańskie przyjął 15 listopada 1942 r. w kościele Seminarium Duchownego we Lwo-
wie z rąk ks. arcybiskupa Bolesława Twardowskiego metropolity lwowskiego obrząd-
ku łacińskiego. W latach 1943 – 1945 był wikariuszem parafii w Kopyczyńcach. w de-
kanacie czortkowskim w archidiecezji lwowskiej Po II wojnie światowej wyjechał na
Śląsk. W latach 1945 – 1947 pracował w diecezji katowickiej jako katecheta w parafii
Dąbrówka Wielka. 28.04.1947 r. odwiedza swoją rodzinę w Ołtaszynie. Ówczesny
proboszcz ks. Józef Wallek i wierni parafii proponują mu by objął parafię Ołtaszyn W
dniu 29.04.1947 r. ks Kazimierz Suchecki zgłosił się do Kurii Administracji Apostol-
skiej Dolnego Śląska i otrzymał dekret nominacyjny na administratora parafii Ołtaszyn
podpisany przez ówczesnego administratora apostolskiego ks. infułata dr Karola Mili-
ka. Od tego dnia wspólnie z ks. Wallkiem i jego wikariuszem ks Hellmannem w ser-
decznej zgodzie administruje olbrzymimi połaciami parafii Ołtaszyn W dniu 3 06 tr
parafię opuścił ks. Wallek oraz cztery siostry zakonne ze Zgromadzenia SS. Elżbieta-
nek wraz z niemieckimi wiernymi do Niemiec. Od tej chwili ks. Suchecki samodzielnie
sprawuje rządy nad całą parafią. 10 06 1947 r. przyznano kościół ewangelicki w Zerni-
kach Wr. katolikom. Natychmiast przystąpił wraz z wiernymi do odnowienia wnętrza
kościoła Już 21.06.tr nastąpiło poświęcenie kościoła przez ks Sucheckiego i rozpo-
częto odprawianie nabożeństw katolickich – co drugą niedzielę odprawiała się tam msza
św. Dla miejscowych wiernych. Kościół otrzymał wezwanie Najsłodszego Serca Pana
Jezusa i Matki Bożej Różańcowej.10 W dniu 1.09 1947 r. na mocy dekretu ks inrułata
dr Karola Milika administratora apostolskiego Dolnego Śląska parafia została podzie-
lona na trzy części: Ołtaszyn – Wojszyce – Żerniki – Biestrzyków – Suchy Dwór – Kar-
wiarry – Komorowice – Wysoka I i II • objął w zarząd ks Kazimierz Suchecki. Bielany
Wr. – Magnice – Lasowa (Ślęza) – Lukaszowice – otrzymał ks. Jakub Marszał. Zas Kle-

cinę – Krzyki – Partynice – objął ks. Stefan Zawadzki z diec łuckiej. Jesienią tr. Ks. Su-
checki przystąpił do generalnego remontu kościoła w Ołtaszynie – naprawa wieży – da-
chu – organów oraz wszystkich okien Równocześnie przystąpił do remontu plebani
przy ówczesnej ul. Szkolnej 18, gdzie zaprowadzono kancelarię parafialną W styczniu
1948 r. przeprowadzono pierwszy powojenny spis parafian Parafia liczyła 700 rodzin i
2541 wiernych. W okresie wakacyjnym 1948 r. dobiega koniec naprawy wieży. W tym
roku zaprowadzono „Niedziele adoracyjne” – założono około 20 róż żywego różańca.
Zaczyna dominować kult do Matki Boskiej poprzez nabożeństwa różańcowe Dzięki
ofiarności wiernych zakupiono również parametry kościelne Rok 1949 jest rokiem
szczególnym, parafia po raz pierwszy w okresie powojennym przygotowuje się do misji
świętych. Głoszą je ojcowie Redemptoryści. 24.09.1949 r. parafia przeżywała również
pierwszą po wojnie wizytację kanoniczną parafii, której dokonał JE. k& infułat dr Ka-
rol Milik adm. ap. Dolnego Śląska Tak dostojnego gościa witała banderia konna i ro-
werowa. Ks. infułat Milik udzielił w tym dniu sakramentu bierzmowania. W latach
pięćdziesiątych odznaczony został przywilejem Expositorii Canonicalis. 28.06 1951 r.
——

Poewangelicki kościół w Żernikach Wrocławskich do 1947 r. był filią parafii ewangelickiej św.
Salwatora we Wrocławiu. Kościół św. Salwatora był zlokalizowany na (zw\ „Małpini Gaju” tzy dzi-
siejszej ul Borowskiej – obecny Dworzec PKS-u. w 1945 r. uległ zniszczeniu i ważniejszym czasie
/ostał rozebrany.

——–

został instalowany na proboszcza parafii Ołtaszyn – instalacji dokonał ks. dziekan Bil-
czewski w obecności ks dr Wacława Szetelnickiego, ks. Edwarda Kopcia i ks. mgr Ja-
na Smutka. Podczas jego dusz pasterzowania Ołtaszyn znalazł się w granicach miasta
Wrocławia i od 1 stycznia 1951 r. jest osiedlem włączonym do dzielnicy Krzyki W
dowód zasług dla kościoła lokalnego w 1961 r. został obdarzony przywilejem Rokiety i
Mantoletu Pełnił również obowiązki wice dziekana dekanatu Wrocław Południe. Za
jego rządów kościół ołtaszyński stopniowo nabierał swych blasków, ponieważ był to
bardzo trudny etap w powojennej odbudowie życia katolickiego, gdzie panowała bieda,
zniszczenie a ponadto w dość rozległej terytorialnie parafii część ludności stanowili
miejscowi autochtoni oraz ludność napływowa z różnych stron rubieży Polski (Wołyń,
Lwów, Tarnopol, Stanisławów, Kraków oraz tereny Litwy i Białorusi).Na początku
tych trudnych lat szli z pomocą naszym duszpasterzom sołtysi z poszczególnych wio-
sek. Pomimo wielu obowiązkom ksiądz Suchecki zawsze był oddany dla swoich wier-
nych 8 10.1958 r. parafia ołtaszyńska uległa dalszej reorganizacji z miejscowości Żer-
niki Wr. została utworzona nowa parafia a dotychczasowy kościół poewangelicki stał
się kościołem parafialnym. Na pierwszego proboszcza tej parafii został powołany ks.
Marian Mościński.” Za jego rządów zostały ponaprawiane szkody wojenne. Zabezpie-
czono wieżę, założono drugi dzwon . Usunięto pozostałości uszkodzonych fiali, gdyż
ich stan zagrażał życiu ludzkiemu jak również zadbano o wygląd podwórca przyko-
ścielnego. Był wspaniałym nauczycielem i wzorem dla przyszłych kapłanów. Za jego
czasów do kapłaństwa przygotowywało się dwóch tutejszych parafian: Kazimierz Szy-
dełko – mieszkaniec Wojszyc, późniejszy kapłan Zakonu Braci Mniejszych Bernardy-
nów i Janusz Michalak – mieszkaniec Wysoki, późniejszy kapłan diecezjalny. W dniu 9
lipca 1961 r parafia przeżywała pierwszą powojenną prymicję, o. Stanisława Kazimie-
rza Szydełki OFM Bern , która była wielkim przeżyciem dla miejscowych parafian W

1963 r. ks. Suchecki przystąpił do dalszego remontu tutejszego kościoła dokonując
częściowego uzupełnienia pokrycia dachowego dachówką mniszka, które było zabez-
pieczone jedynie blachą Kościół otrzymał wewnątrz ładną polichromię, został także
naprawiony stary zegar na wieży kościoła Poświęcenia odnowionego kościoła dokonał
arcybiskup wrocławski ks dr Bolesław Kominek. Największym przeżyciem dla parafii
było nawiedzenie kopii obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej w dniach 15/16 sierpnia

1964 r. Na powyższą uroczystość zostały zbudowane dwa piękne ołtarze Jeden na
istniejącym ołtarzu głównym i drugi na podwórcu kościelnym (polowy). Do tej uroczy-
stości parafia przygotowywała się dość należycie Odbyły się misje głoszone przez księ-
ży z Towarzystwa Boskiego Zbawiciela (O. Salwatorianie) z Trzebnicy o, Wawrzyńca

ży z Towarzystwa Boskiego Zbawiciela (O. Salwatorianie) z Trzebnicy o. Wawrzyńca
Bochenka i o. Januarego Leszka Dublewicza. Te misje miały w sobie coś nadzwyczaj-
nego. Jak nigdy dotąd parafia ożyła. Świadectwem tego są zawarte związki małżeńskie
osób żyjących dotychczas wyłącznie na kontrakcie cywilnym, ochrzczone dzieci, niezli-
czona ilość rozdanych komunii św., jak również większe odrodzone uczestnictwo w
sprawowanych mszach św. Tak cudowną i nadzwyczaj niespotykaną uroczystość Na-

—-

” Ks. mgr Marian Mosciński. Urodził się 2.08.1912 r. we Lwowie. Wyświęcony na kapłana został
29.06.1935 r. we Lwowie. W czasie wojny na lerenic Taniopolsszczyzny prowad/il tajne nauczanie,
zorganizowany kolportaż prasy podziemnej, po/niej był kapelanem i dziekanem I armii Wojska Pol-
skiego. Otrzymał odznaczenia: Krz\z Grunwaldu, srebrny Krzyż Zasługi. W latach 1958-1960 pro-
boszcz parafii Żcrniki Wrocławskie. Nasiępnie proboszcz w Krzeszowie. Od 1978 r aż do swej śmierci
proboszcz parafiiw Zawidowie z siedziba w Zbytowcj Jako rzutki organizator wlozyl wiele pracy i
kosztów w remonty kościołów w powierzonych mu placówkach Żerniki Wrocławskie. Krzeszów,
gdzie są wspaniale zabytki w tamtejszych kościołach, a szczególnie w Nowej Rudzie i Wadochowi-
cach. Zmarł 18.07 1980 r. w Zbytowcj.

——

wiedzenia jak również i Odpustową naszej parafii odbyła się w pogodnym nastroju
przy dużym udziale rzeszy wiernych i duchowieństwa. Sumę odpustową koncelebro-
waną odprawił JE. Ks. biskup Wincenty Urban sufragan wrocławski, częsty gość tutej-
szej parafii Pomimo wielu zakazom ze strony władz administracyjnych uroczystości
odbyły się bez konfliktowo. Z inicjatywy ks. Proboszcza ok. 1964 r. został powołany
czterogłosowy chór pod dyrekcją pana Ryszarda Repskiego, któremu udało się prze-
trwać do ok. 1967 r. Jego występy wzbogacały nastrój modlitewny dla chwały Bożej.
15 listopada 1967 r. parafia świętowała 25 lecie kapłaństwa Księdza kanonika Kazi-
mierza Sucheckiego Ten srebrny jubileusz kapłaństwa był nie tylko jubileuszem same-
go kapłana, lecz jubileuszem całej parafii Chcąc w jakimś stopniu wyrazić wdzięcz-
ność za tak piękny jubileusz kapłaństwa parafianie podarowali jubilatowi przenośny
ołtarz soborowy z dedykacją 25 lecia kapłaństwa ( wykonany w warsztacie p. Adama
Witczaka z Ołtaszyna), jak również kielich i szaty liturgiczne Powyższą uroczystość
zaszczycił swą obecnością kolega kui sowy jubilata, znany parafianom z wcześniejszych
częstych odwiedzin w naszej parafii JE, Ks. biskup dr Ignacy Tokarczuk ordynariusz
przemyski (późniejszy pierwszy arcybiskup metropolita przemyski), który wygłosił
promienną homilię Należy tu również wspomnieć o tym, że ołtaszyński Proboszcz w
okresie sprawowania swych rządów udzielał w tajemnicy przed władzami sakramentu
chrztu dzieci pochodzących z rodzin wojskowych czasowo przebywających i zamiesz-
kałych na terenie koszar Wojsk Radzieckich (były to rodziny katolickie z Ukrainy i in-
nych Republik byłego ZSRR, gdzie odczuwalny był brak kapłana) W 1970 r. Ks. Su-
checki zapadł poważnie na zdrowiu, dokuczała mu cukrzyca i choroba Bergera. Po
amputacji jednej nogi i po długiej rekonwalescencji powrócił jeszcze na jakiś czas do
obowiązków duszpasterskich. Pomimo tych trudności starał się nie okazywać we-
wnętrznego bólu. Był zawsze pogodnego usposobienia. Dom jego odznaczał się go-
ścinnością, stąd wielu hierarchów i kapłanów z byłej archidiecezji lwowskiej i diecezji
przemyskiej chętnie go odwiedzałoi:. Dążył, aby w parafii były zawsze dobrze zorgani-
zowane misje św. jak również należycie przeprowadzone rekolekcje wielkopostne, któ-
re miałyby ułatwiać dalszą egzystencję wiernych torując im drogę do pojednania się z
Bogiem. Wr okresie choroby Proboszcza parafia była wspomagana przez księży Sal-
watorianów z Obornik Śląskich i Trzebnicy Z początkiem 1973 r. większą ilość obo-
wiązków przekazał w ręce wikariusza ks Mariana Boczka Zmarł 17 października
1973 r. we Wrocławiu Pochowany został na podwórcu kościelnym w miejscu, w któ-
rym wcześniej witał kopię cudownego obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej Uroczy-
stością pogrzebowym przewodniczył J.E. ks. biskup Wincenty Urban sufragan wro-

cławski.

Za księdza kanonika Sucheckiego parafia miała następujących wikarych:

ks. Jarosław Hrebeniuk (1950 – 1953) – kapelan w Wojszycach i duszpasterz w
Żemikach Wrocławskich.

ks. Bogumił Zawadyl (1953 – 1954)

ks. Jan Mienlki (1954- 1955)

Od 1956 r. parafia ma stałych wikariuszy w osobach:

——-

– M. in. Ks. dr Ignacy Tokarczuk, późniejszy biskup ord\nariusz i metropolita przemyski; ks. bp dr Stanisław
Jakiel sufragan przemyski: ks. dr Wincenty Urban późniejszy sufragan wrocławski: ks. mgr Stanisław Flen-
drich z Krakowa: ks. Jan Smutek z Wrocławia, ks. Bronisław Biliński z diecezji opolskiej; ks. dr Edward Ko-
peć z KUL: ks. dr Stanisław Turkowski; ks. dr Zygmum Barmiński.

——-

ks. Zdzisław Kiwacz od 31 grudnia 1956 r. do 15 lipca 1958 r.;

ks. Zygmunt Łapot od 15 lipca 1958 r. do 15 lipca 1960 r.,

ks. Stanisław Sokołowski od 1 sierpnia 1960 r. do 31 lipca 1965 r.;

ks. Stanisław Kusy od 1 sierpnia do 31 sierpnia 1965 r.;

ks. Ryszard Bogusz od 1 września do 30 września 1965 r.;

ks. Antoni Aleksander Soroka od 1 października 1965 r. do 30 czerwca 1966 r.;

ks. Jan Grabiński od 1 lipca 1966 r. do 31 października 1967 r.;

ks. Janusz Kęska od listopada 1967 r. do marca 1968 r.;

ks. Jan Jankowski od marca 1968 r. do sierpnia 1968 r.;

ks. Władysław Ozimek od września 1968 r. do 30 czerwca 1971 r;

i ostatni wikariusz u boku ks. Sucheckiego ks. Marian Boczek od lipca 1971 r. do li-
stopada 1973 r., który był jednocześnie administratorem parafii do czasu objęcia parafii
przez nowego proboszcza Zob. wikariusze.

Funkcje organisty za jego rządów pełnili ; 1946-1955 p. Józef Kalitan – tenor w Pol-
skim Radio; 1955-1956 p. Tadeusz Borecki i 1956-1976 p. Antoni Borecki.

======================================================

36. Prałat Bronisław Owczarz (1973 – 1991)

Urodził się 8 października 1928 r. w miejscowości Kozy, w ówczesnym powiecie biel-
skim (archid. krakowska). Studia seminaryjne odbył we Wrocławiu. Święcenia kapłań-
skie otrzymał 27.05.1956 r. we Wrocławiu z rąk ks. biskupa Zygmunta Choromańskie-
go sufragana warszawskiego i sekretarza Episkopatu Polski. W latach 1956 – 1958 pra-
cował jako wikariusz w parafii p.w. św. Elżbiety we Wrocławiu. Jego energia była za-
uważalna u władz duchownych, gdyż już po dwóch latach pracy wikariuszowskiej zo-
stał mianowany administratorem parafii p.w. św-. Piotra i Pawła w Twardocicach z sie-
dzibą w Proboszczowie. Tu już zostawia owoce swej pracy: odbudował w tejże miej-
scowości świątynię z ruin przywracając ją do stanu używalności i pięknego wyglądu.
Ks. Owczarz zaliczany jest do zasłużonych kapłanów archidiecezji wrocławskiej. Al-
bowiem przy skromnych możliwościach materialnych, dzięki wytrwałości i zapałowi
zdołał uratować cenny zabytek architektury sakralnej. W pracy duszpasterskiej na czoło
wszystkich poczynań wysuwał katechizację dzieci i młodzieży i pozostawił ją na do-
brym poziomie. W 1965 r. został odznaczony przywilejem Expositorii Canonicalis. W
latach 1968 – 1973 przyszło mu pracować w parafii p.w. św. Jana Chrzciciela w Leśnej.
I na tym probostwie pozostawił ślady swej ciężkiej pracy. Przełożeni widząc to jego
ogromne zaangażowanie i dar w wykonywaniu tak ciężkiej pracy, powierzają mu coraz
to cięższe dźwiganie znoju kolejnych prac budowlanych. Wiedząc, że i tym razem ich
nie zawiedzie i że sprosta tym zadaniom. Równocześnie pełni obowiązki wicedziekana
dekanatu Lubań Śląski. Następnym etapem jego pracy staje się parafia p.w. Wniebo-
wzięcia NMP we Wrocławiu Ołtaszynie, którą zarządza od listopada 1973 r. Podobnie
i tu na niwie ołtaszyńskiej przyszło mu prowadzić prace budowlane. W latach 1974 –
1976 tuż po przybyciu do parafii rozpoczął starania o uzyskanie zgody na budowę no-
wego domu parafialnego. Dom stanął w miejscu gdzie niegdyś stał stary dom parafialny
zniszczony wskutek działań wojennych. Dzięki ofiarności parafian przeprowadził
gruntowny remont kościoła, dokonał wymiany posadzki, zadbał o należyte ogrzewanie
kościoła jak również odnowienia ścian i położenia boazerii na ścianach dotkniętych

wilgocią. Udało mu się sprawić piękne witraże o tematyce maryjnej we wszystkich
oknach kościoła a także nowy ołtarz soborowy i nową balustradę Przebudował na cele
religijne oborę w Karwianach. która służy dziś ludowi jako kaplica p.w Podwyższenia
Krzyża Świętego. Miał zaszczyt witać na terenie własnej parafii na hipodromie party-
nickim Ojca Św. Jana Pawła 2 w dniu 2.06.1983 r. Budowniczy kościoła parafialnego
we Wrocławiu Wojszycach p.w. Najświętszego Zbawiciela, gdzie od 29 06.1991 r peł-
ni obowiązki proboszcza W dowód uznania zasług dla kościoła 25.07 1985 r odzna-
czony został godnością kapelana honorowego Ojca św. (prałata) Funkcje organisty za
jego kadencji pełnili: p. Antoni Borecki do 1976 i p. Aleksander Jacykowski.

U boku ks. prałata wikariuszami byli:

ks. Mikołaj Wojtas od listopada 1973 r do marca 1974 r.;

ks. Stanisław Piskorski od majal974 r do czerwca 1975 r. – rezydent;

ks. Władysław Wichrowicz od lipca 1974 r. do czerwca 1978 r.;

ks. Stanisław Sliwiak od czerwca 1975 r. do czerwca 1977 r.

ks. mgr Mieczysław Jackowiak od czerwca 1977 r. do czerwca 1981 r.;

ks. mgr Stanisław Kucharski od czerwca 1978 r do czerwca 1983 r.;

ks. mgr Bogdan Wolniewicz od czerwca 1981 r do 27 czerwca 1988 r.;

ks. mgr Czesław Krochmal od czerwca 1983 r. do 26 czerwca 1989 r.;

ks. mgr Waldemar Kontek od 27 czerwca 1988 r. do 26 czerwca 1989 r.;

ks. mgr Piotr Mianowski od 26 czerwca 1989 r. do 25 czerwca 1990 r;

ks. mgr Tadeusz Rusnak od 26 czerwca 1989 r. do 20.07.1991 r.;

oraz ostatni wikary ks. mgr Grzegorz Staniewski od 25 czerwca 1990 r. do 25
czerwca 1991 r. Zob. wikariusze

=====================================================

37. Prałat dr Stanisław Dudek (od 1991)

Urodził się 13 stycznia 1940 r. w Zabojkach, w powiecie tarnopolskim (archid lwow-
ska) Studia seminaryjne odbył w Seminarium Duchownym we Wrocławiu. Wyświęco-
ny na kapłana został 28.06.1964 r. w Lubaniu Śląskim przez ks. biskupa Pawła 1-atuska
sufragana wrocławskiego. W latach 1964 – 1965 był wikariuszem parafii św Jana

Chrzciciela w Oleśnicy Śląskiej. Następnie odbył studia specjalistyczne z zakresu do-
gmatyki i eklezjologii na ATK w Warszawie uzyskując tytuł magistra teologii Po
ukończeniu studiów był wikariuszem parafii katedralnej p.w. św. Jana Chrzciciela we
Wrocławiu. W 1973 r. skierowany został na studia doktoranckie na KUL w Lublinie,
gdzie zdobył doktorat z teologii. W latach 1974 – 1978 był proboszczem parafii p.w.
Wniebowzięcia NMP w Wierzbnej koło Świdnicy. Od 1978 r. jest profesorem w Me-
tropolitarnym Seminarium Duchownym we Wrocławiu Następnie w latach 1979 –
1981 niósł pomoc duszpasterską w parafii p.w. Ducha Świętego we Wrocławiu Tarno-
gaju. Następny etap to probostwo parafii św. Henryka (1981 – 1991). Nominację na
proboszcza tej parafii otrzymał w okresie trwania stanu wojennego w dniu 18.12.1981
r Przyszło mu kontynuować dalsze prace budowlane zapoczątkowane przez jego po-
przedników. W 1989 r został odznaczony przywilejem Rokiety i Mantoletu, a
26 10.1990 r. otrzymał godność kapelana honorowego Ojca św Od 29 czerwca 1991
r. został ustanowiony proboszczem w parafii p.w. Wniebowzięcia NMP we Wrocławiu

Ołtaszynie Jednocześnie pełni obowiązki wykładowcy w Seminarium Duchownym, jest
dziekanem dekanatu Wrocław Południe. Już od pierwszych dni pobytu w parafii zainte-
resował się jej sprawami. Przyszło mu kontynuować dzieło zapoczątkowane przez jego
poprzednika Owoce tej pracy są już widoczne, ale tutejszy proboszcz wciąż widzi no-
we zadania, które w przyszłości z pewnością zostaną zrealizowane Za jego rządów
odmalowano Kościół, przełożono dach na kościele, zabezpieczono wieżę kościoła, uło-
żono chodnik wokół kościoła, naprawiono mur okalający kościół Przeprowadzono ka-
pitalny remont zabytkowych organów (prace wykonała firma Czesław Chrobak & Sy-
nowie), które zostały poświęcone w 1992 r. przez ks. kardynała Henryka Gulbinowicza
metropolitę wrocławskiego. Z końcem 1993 r zapoczątkowano wydawanie gazetki pa-
rafialnej „Alleluja”, która cieszy wiernych parafii, że mogą bardziej pogłębiać swą wiarę
religijną jak również poznawać jej historię W ostatnich latach parafia przeżyła podnio-
słe uroczystości: drugie nawiedzenie kopii obrazu Matki Bożej Częstochowskiej i
Światowy Kongres Eucharystyczny we Wrocławiu Obecnie parafia przygolowuje się
do jubileuszu 2000 – lecia chrześcijaństwa, 1000 – lecia istnienia Archidiecezji Wro-
cławskiej i 550 rocznicy konsekracji naszej świątyni W trosce o życie religijne parafii
niosą dużą pomoc tutejsza Rada Parafialna, Żywy Różaniec, Ministranci, Lektorzy.
Uwielbianie Boga przez śpiew i muzykę wzbogaca Chór parafialny prowadzony przez
dyrygenta Pana prof. Władysława Sobulę i organistę Pana mgr inż. Pawła Zająca